Примена на целосна кумулација во трговијата меѓу ЦЕФТА страните

Регионалната конвенција за Пан-евро-медитерански преференцијални правила за потекло (ПЕМ Конвенција) е основа за примена на преференцијалните правила за потекло во трговијата помеѓу земјите во регионот (Договорните страни на ЦЕФТА, земјите членки на ЕУ, Турција И ЕФТА државите).

ПЕМ Конвенцијата е објавена во Службен весник на РМ број 66/2012 и во Службен весник на ЕУ 54/2013 серија Л. ПEM Конвенцијата предвидува билатерална и дијагонална кумулација и степенот на воспоставената зона на кумулација може да се види во објавата – Известување за објава на Европската комисија која се однесува на примена на дијагонална кумулација во ПЕМ Конвенцијата.

Примена на целосна кумулација е можна меѓу некои од потписничките на ПЕМ конвенцијата во форма на отстапувањата од општите правила за кумулација. Во тек е процес на ревидирање и измена на ПЕМ конвенцијата. По завршување на процесот на ревизија, со ревидираната ПЕМ конвенција ќе се обезбеди можност за користење на целосна, билатерална и дијагонална кумулација со одредени исклучоци и можности.

Со оглед на примената на целосна кумулација oд страна на одредени ПЕМ Договорни страни, а и поради долгиот процес на ревизија на ПЕМ Конвенцијата, ЦЕФТА Мешовитиот Комитет на 26 ноември 2015 година ја усвои Одлуката 3/2015 за изменување и дополнување на Протоколот за потекло на ЦЕФТА Договорот (објавена на 18.06.2019 година во Службен весник на РМ број 124/2019), Анкес 1 и Анекс 2. Со оваа Одлука 3/2015 се воведува можност за примена на целосната кумулација и/или враќање на царина и/или ослободување од царина (duty drawback) во трговијата меѓу земјите-членки на ЦЕФТА. Истовремено во Службен весник на ЕУ број 149/2019 серија Л на 16.05.2019 година е објавенаОдлуката 2/2017 на Мешовитиот комитет на ПЕМ Конвенцијата со што е утврден почетокот на примена на истата, од 1 јули 2019 година.

Со Одлуката 2/2017 се овозможува стекнување на преференцијално потекло со примена на целосна кумулација и/или враќање на царина и/или ослободување од царина (duty drawback) во трговијата помеѓу ЦЕФТА Договорните страни, но за овие производи е исклучена можноста таквите производи да се сметаат како производи со потекло спрема другите договорни страни на ПЕМ Конвенцијата.

Ова значи дека овој исклучок се однесува само на преференцијалната трговија меѓу ЦЕФТА Договорните страни и дека нема влијание врз трговијата со другите страни на ПEM Конвенцијата, односно производите кои се стекнале со потекло со примена на целосна кумулација и/или duty drawback во една ЦЕФТА Договорна страна претставуваат производи со потекло единствено само за извоз во друга ЦЕФТА Договорна страна, а никако во другите договорни страни на ПЕМ Конвенцијата. Исто така, таквите производи не може да се користат како материјали со потекло при производството на производи со потекло за извоз во други земји кои не се ЦЕФТА Договорни страни. Треба да се напомене дека можноста за duty drawback помеѓу страните на ЦЕФТА може да се користи не само при примената на целосна кумулација, туку и во случај на производство на стоки во една ЦЕФТА Договорна страна при што се користи постапка на увоз за облагородување и стоката се извезува во друга ЦЕФТА Договорна страна.

Меѓутоа, ако таков производ се извезува во друга договорна страна на ПEM Конвенцијата (на пр. ЕУ), и покрај фактот дека ЦЕФТА има склучено договор за слободна трговија со другата договорна страна, за овој производ не може да се издаде доказ за потекло, а другата договорна страна ќе ги смета таквите производи како производи без потекло. Доколку готовиот производ се стекнал со потекло со користење на целосна кумулација и/или duty drawback тогаш извозникот во ЦЕФТА страната:

• во уверението за движење ЕУР.1 да пополнува:
  рубрика 4: CEFTA/ CEFTA Party (на пр. ЦЕФТА / Северна Македонија)
  рубрика 7: Забелешки: "According to the CEFTA Decision 3/2015"
• секоја изјава за потекло треба да го содржи следниот исказ:
  "According to the CEFTA Decision 3/2015".

На овој начин, купувачот на стоки во ЦЕФТА договорната страна знае дека таквата стока претставува стока со потекло само во трговијата во ЦЕФТА договорните страни и дека стоката не е стока со потекло при увоз во друга договорна страна, ниту смее да се користи како суровина со потекло за извоз во друга договорна страна. Германското друштво за интернационална соработка (ГИЗ) по налог на Германското сојузно министерство за економска соработка и развој (БМЗ) изготви Упатство за унифицирана имплементација на целосна кумулација и поврат на царинските давачки меѓу договорните страни на ЦЕФТА и истото од страна на ЦЕФТА Секретаријатот е проследено до сите ЦЕФТА страни.